พุทธสถานพระเจ้ากือนา

     นอกจากตำนานของพระเจ้ากือนาแล้ว ข้อมูลจากเว็ปไซด์ เชียงรายโฟกัส ที่ให้ข้อมูลเกี่ยวกับแหล่งท่องเที่ยว ได้เล่าถึงตำนานของเวียงกือนาที่มีความคล้ายกัน คือ ตำนานพระเจ้ากือนา ซึ่งเป็นคำบอกเล่าของ พ่อหนานอรุณ จิตเกษม บ้านไตรแก้ว ว่าในปีพุทธศักราช 2400 มีพระเจ้าพังคราช ผู้เป็นเจ้าเมืองโยนกนาคพันธุ์ อยู่ในการปกครองของขอม เมืองกุมงคเสลา พระเจ้าพังคราชมีโอรส 2 พระองค์ พระองค์แรกชื่อว่าทุกขิตกุมาร พระองค์ที่ 2 ชื่อว่า พรหมกุมาร เนื่องจากอยู่ภายใต้การปกครองของขอม ซึ่งไม่อนุญาตให้มีบุตรชาย ถ้ามีให้ฆ่าเสียด้วยกลัวว่าจะมาชิงเมืองคืน มเหสีของพระเจ้าพังคราชเมืองทรงพระครรภ์จึงได้หนีเข้าป่า เมือประสูติออกมาเป็นโอรสจึงมอบถวายให้ฤาษีเป็นผู้เลี้ยงดู และวิชาความรู้ต่างๆให้ ครั้งเมื่อเจริญพระชันษาขึ้น ได้นำทัพชาวไทขับไล่ขอมจนพ้นเขตแดน แล้วจึงได้เดินทางกลับ เมื่อมาถึงฝั่งน้ำกุกนทีหรือน้ำกก ได้สร้างพระพุทธรูปไว้ 2 ฝั่งน้ำ ทุกขิตกุมาร สร้างพระพุทธรูปทางฝั่งซ้าย พรหมกุมารสร้างทางฝั่งขวา ทำการสักสาระบูชาแล้วเสร็จกลับไปครองบ้านเมือง ต่อมาอีก ๕๐๐ ปี สมัยพระเจ้ากือนาธรรมิกราชครองเมืองเชียงใหม่ พระองค์เป็นชาวเมืองเชียงแสน เมื่อว่างจากราชกิจ ได้เสด็จไปเยี่ยมเมืองเชียงแสน อยู่เนืองๆ โดยเสด็จเส้นทางลำน้ำกก พระองค์เป็นผู้บูรณะ ปฏิสังขรณ์ พระพุทธรูปทั้ง 2 องค์ เข้าใจว่าเป็นสถานที่พักแรมของการสัญจรทางน้ำในขณะนั้น จากนั้นทรงสร้างเวียงขึ้นเพื่อรักษาพระพุทธรูปดังกล่าว จึงได้นามตามที่ประชาชนเรียกขาน ซึ่งตำนานหนึ่งกล่าวว่า พระพุทธรูปองค์นี้สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าแสนทวี ที่ปกครองเมืองเชียงรุ้ง อาณาจักร

ไทโบราณ ต่อมาเมืองได้ล่มสลายลง มีสภาพเช่นเดียวกับเวียงหนองล่ม หรือเกาะแม่หม้าย ภายหลังมีการบูรณปฏิสังขรณ์หลายครั้งจนถึงสมัยพระเจ้ากือนาหลวงพ่อใหญ่กือนา สร้างด้วยอิฐถือปูน มีขนาดกว้าง 6 ศอก สูง 6 ศอก สันนิฐานว่าสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 1928 ปัจจุบัน พระพุทธรูปใน มีต้นไม้โอบล้อมไว้ทั้งองค์ ทำให้ยากที่จะมองเห็นได้อย่างเด่นชัด ต้องพิจารณาและสังเกตจึงจะสามารถมองเห็น พระพักตร์ ดวงตา พระเกศา ซึ่งยังมีบางส่วนที่ต้นไม้ยังไม่ได้โอบล้อม จึงเป็นความสวยงามของหลวงพ่อใหญ่กือนา

     นอกจากนี้ ภายในบริเวณโบราณสถานพระเจ้ากือนา ยังแสดงเรือไม้ตะเคียนโบราณ มีความกว้าง 67 เซนติเมตร ความยาว 13 เมตร 46 เซนติเมตร ค้นพบ เมื่อวันที่ 29 มีนาคม 2552 โดย นายนอง ญาวิชัย และนายณัฐพงษ์ ศิริชัย ซึ่งค้นพบวริเวณแม่น้ำกก หมู่บ้านไตรแก้ว และได้แจ้งให้ นายปฐมพงษ์ ฤทธิแผลงและนายไว ขจรคำ สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตำบลเวียงเหนือ เข้ามาตรวจสอบเพื่อดำเนินการขุดเรือขึ้นจากแม่น้ำกก และในวันที่ 30 มีนาคม พ.ศ. 2552 พร้อมด้วยชาวบ้านจำนวน 20 คน ช่วยกันขุดเรือไม้ตะเคียนโบราณขึ้นมาจากแม่น้ำกกและนำมาจัดแสดงไว้ให้ประชาชนได้ชมความสวยงามและสักการะบูชา